Cuộc cách mạng xe điện tại Trung Quốc tạo ra tương lai ‘mờ mịt’ với những gã khổng lồ ô tô Nhật Bản

Đối với thị trường xe ô tô chạy xăng, các nhà sản xuất ô tô của Nhật Bản được coi là “vua”. Toyota Motor đã giữ danh hiệu hãng xe hơi số một thế giới trong ba năm qua, trong khi hai ông lớn khác là Honda Motor và Nissan Motor vẫn thuộc top thương hiệu bán chạy nhất toàn cầu, theo Bloomberg.

Tuy nhiên, khi quá trình chuyển đổi sang xe điện tăng tốc, những ông lớn ngành ô tô Nhật Bản đang phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ những công ty mới nổi về xe điện như Tesla và BYD.

Không nơi nào mà vị thế của các hãng xe Nhật Bản bị đe dọa được nhận thấy rõ ràng hơn tại Trung Quốc – thị trường ô tô lớn nhất thế giới và nơi mà cứ 4 ô tô bán ra vào năm ngoái thì có một ô tô chạy bằng điện. Doanh số bán xe điện được dự báo sẽ tăng lên 9 triệu chiếc vào năm 2023, đạt mức thâm nhập thị trường là 35%.

Doanh số bán hàng của Honda và Nissan tại Trung Quốc đã giảm ít nhất trong hai năm qua, trong khi doanh số bán hàng của Toyota vào năm ngoái đã giảm lần đầu tiên sau một thập kỷ.

Mặc dù nguyên nhân cho sự sụt giảm đến từ nhiều yếu tố như tình trạng thiếu chip, đóng cửa vì đại dịch COVID-19 và những khó khăn khác trong chuỗi cung ứng liên quan, nhưng một vấn đề khác đang gia tăng là việc các ông lớn Nhật Bản đang “chậm chân” trên thị trường xe điện.

Trung Quốc đang tạo ra một cánh cửa dẫn đến tương lai nơi những gã khổng lồ ngành ô tô Nhật Bản bắt đầu có ít ảnh hưởng hơn. Cánh cửa này có khả năng thay đổi cục diện ngành sản xuất ô tô toàn cầu mãi mãi.

Tesla là nhà sản xuất xe điện hàng đầu thế giới về lượng xe bán ra, tiếp theo là các công ty bao gồm BYD của Trung Quốc và Volkswagen, theo Bloomberg Intelligence. Không có nhà sản xuất ô tô Nhật Bản nào lọt vào top 20, khiến họ đứng bên ngoài phân khúc phát triển nhanh nhất của ngành công nghiệp ô tô trong vài năm qua.

Ông Yale Zhang, CEO công ty tư vấn Automotive Foresight cho biết: “Nếu các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản tiếp tục cách tiếp cận bảo thủ và thiếu quyết đoán đối với chiến lược xe điện của họ, thì việc họ thất bại trên thị trường toàn cầu chỉ còn là vấn đề thời gian”.

Tại Trung Quốc, ô tô Nhật Bản chủ yếu được sản xuất và bán thông qua liên doanh với các đối tác địa phương. Tập đoàn ô tô Quảng Châu có quan hệ đối tác với Toyota và Honda, trong khi Tập đoàn ô tô Dongfeng do nhà nước hậu thuẫn có liên doanh với Honda và Nissan.

Các liên doanh từ lâu đã nổi trội với các loại xe chạy xăng, có giá trị tốt ở phân khúc tầm trung – được định nghĩa là những chiếc xe có giá từ 100.000 nhân dân tệ đến 300.000 nhân dân tệ.

Những mẫu sedan nhỏ gọn gồm Nissan Sylphy, Toyota Corolla và Honda Civic được biết đến rộng rãi ở Trung Quốc với tên gọi “ba chàng lính ngự lâm”. Sylphy là mẫu xe bán chạy thứ hai tại Trung Quốc vào năm ngoái, với số lượng giao hàng là 393.500 chiếc. Trong khi đó, Toyota Coralla đứng thứ 10 với 191.610 chiếc.

Bắt đầu từ năm 2020, sự gia nhập của Tesla đã thúc đẩy thị trường xe điện Trung Quốc, qua đó khiến bộ ba Nhật Bản bắt đầu bị “chèn ép” ở cả hai đầu thị trường. Tesla và các công ty xe điện nội địa Trung Quốc như Nio và Xpeng bắt đầu thâm nhập vào phân khúc cao cấp nhất, trong khi những chiếc xe bình dân như Hongguang Mini EV của General Motors và các đối tác Trung Quốc trở nên phổ biến với những người mua xe lần đầu và cũng là mẫu xe bán chạy nhất vào năm 2022.

Giờ đây, BYD đang dần khẳng định vị thế trên thị trường xe phân khúc tầm trung nơi các công ty Nhật Bản đang hoạt động, với một loạt mẫu xe điện như xe thể thao đa dụng Song Plus, có giá khởi điểm từ 140.000 nhân dân tệ. Mẫu xe này và các mẫu xe phổ biến khác đã đưa BYD trở thành thương hiệu nội địa bán chạy nhất vào năm 2022, xuất xưởng hơn 1,85 triệu xe.

Ông Cui Dongshu, tổng thư ký Hiệp hội ô tô chở khách Trung Quốc, cho biết các công ty Nhật Bản nên quảng bá tốt hơn các dịch vụ xe hybrid của họ để giành lợi thế ở Trung Quốc. Ông Cui cho biết: “Chúng tôi nghĩ rằng vẫn còn cơ hội phát triển cho các thương hiệu xe hơi Nhật Bản tại Trung Quốc”.

Tuy nhiên, Nissan vào tháng trước đã hạ mục tiêu điện khí hóa tại Trung Quốc xuống 35% doanh số bán hàng từ mức 40% đưa ra trước đó cho năm tài chính 2026, ngay cả khi hãng cho biết 98% doanh số bán hàng ở châu Âu sẽ là xe hybrid hoặc chạy hoàn toàn bằng điện vào thời điểm đó.

CEO Nissan Ashwani Gupta cho biết lý do dẫn tới tình trạng này là do các thương hiệu địa phương đang “dẫn đường” tại Trung Quốc. Nissan chỉ có hai mẫu xe điện tại Trung Quốc, gồm Ariya và một phiên bản điện của Sylphy. Danh mục này chỉ chiếm 1% doanh số bán hàng của Nissan tại thị trường tỷ dân trong quý III/2022. Trong khi công ty có kế hoạch ra mắt 19 mẫu xe điện và 35 mẫu xe hybrid vào năm 2030, thì chiếc SUV điện tiếp theo sẽ không xuất hiện cho đến năm 2024.

Người phát ngôn của Honda cho biết các công ty Trung Quốc có lợi thế hơn các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản trong việc mua chip và các bộ phận khác, đồng thời cho rằng doanh số bán hàng giảm là “vấn đề sản xuất” chứ không phải ô tô của họ không hấp dẫn người tiêu dùng Trung Quốc.

Xe điện mới nhất của Toyota dành cho thị trường Trung Quốc, bZ3, được sản xuất với sự hợp tác của BYD, công ty cung cấp pin. Chiếc xe này được ra mắt vào ngày 6/3 vừa qua với giá khởi điểm 169.800 nhân dân tệ. Nhà sản xuất ô tô Nhật Bản có khoảng 10 mẫu xe hybrid và 4 mẫu xe điện hoàn toàn được cung cấp tại quốc gia này.

Người phát ngôn của Toyota cho biết trong khi có lo ngại về xung đột thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, nhà sản xuất ô tô này vẫn hy vọng sẽ đạt được sự tăng trưởng ổn định tại Trung Quốc.